ODRZUCENIE SPADKU W IMIENIU MAŁOLETNIEGO

Zdarza się, że otrzymanie spadku nie zawsze jest korzystne z punktu widzenia interesów majątkowych małoletniego. Będzie tak przede wszystkim w przypadku, gdy spadkodawca pozostawił po sobie długi, których wysokość przekracza zgromadzony majątek. Jednym ze sposobów, który pozwoli ochronić małoletniego przed odpowiedzialnością za zobowiązania spadkodawcy jest odrzucenie spadku.

ZARZĄD MAJĄTKIEM MAŁOLETNIEGO

W tym miejscu pisaliśmy już ogólnie o kwestii odrzucenia spadku. Istotne jest to, że termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi 6 miesięcy od dowiedzenia się o swoim powołaniu (czyli w praktyce będzie to chwila, w której dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy albo o istnieniu testamentu). O ile z osobami dorosłymi nie będzie problemów proceduralnych – muszą one bowiem złożyć odpowiednie oświadczenie przed notariuszem lub sądem – o tyle z małoletnimi spadkodawcami kwestia będzie nieco bardziej skomplikowania. Trzeba bowiem pamiętać, że taki spadkodawca nie składa samodzielnie oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, a jego interesy są reprezentowane przez działających w jego imieniu rodziców lub opiekunów. I w tym miejscu należy wskazać, że w świetle ugruntowanego stanowiska prezentowanego w literaturze przedmiotu i orzeczeniach Sądu Najwyższego odrzucenie spadku w imieniu małoletniego spadkodawcy jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu jego majątkiem.

ZGODA SĄDU OPIEKUŃCZEGO NA ODRZUCENIE SPADKU

Zgodnie z art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Oznacza to, że chcąc np. odrzucić spadek w imieniu małoletniego rodzice muszą uzyskać na to najpierw zgodę sądu opiekuńczego.

W tym miejscu niektórzy z czytelników mogą zapytać, po co to wszystko? Dlaczego nie można odrzucić spadku bez dodatkowego postępowania przed sądem? Przecież osoby, które na co dzień opiekują się małoletnim dobrze wiedzą, co jest dla niego dobra, a co nie! Otóż, nie zawsze tak jest do końca, a ww. przepis ma na celu wyłącznie ochronę interesów małoletniego. Można przecież sobie wyobrazić sytuację, w której przedstawiciel ustawowy dziecka chce w jego imieniu odrzucić spadek, bo sam może osiągnąć z tego korzyść lub też liczy na to, że korzyść osiągną inni spadkobiercy (tak, wiemy, że ciężko sobie to wyobrazić, zwłaszcza jeśli jest się normalnym, kochającym swoje pociechy rodzicem, ale proszę wierzyć – takie sytuacje w praktyce się zdarzają). Ale bo prostu taka osoba nie do końca potrafi właściwie ocenić sytuację i nie wie, czy dziecko nabyło jakiś majątek, czy też same długi. Po to właśnie, żeby ograniczyć możliwości działania na szkodę dziecka sąd musi zbadać, czy odrzucenie spadku będzie dla niego korzystne.

POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM OPIEKUŃCZYM

Sądem, który będzie rozpatrywał wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego jest sąd miejsca zamieszkania małoletniego. W braku miejsca zamieszkania będzie to sąd jego pobytu. W wyjątkowych przypadkach, gdy nie będzie można ustalić ww. przesłanek, właściwym będzie sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Do wniosku trzeba dołączyć dokumentację, która będzie uzasadniała stanowisko uczestnika. Poza aktami zgonu, urodzenia trzeba będzie dołączyć np. dokumenty potwierdzające długi, które pozostawił po sobie spadkodawca. Musimy też pamiętać o opłaceniu wniosku – w tym przypadku opłata wyniesie 40 zł.

Po rozpoznaniu sprawy sąd wyda odpowiednie postanowienie. Jeżeli wyrazi zgodę na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, to po jego uprawomocnieniu jego przedstawiciele ustawowi będą mogli złożyć przed notariuszem albo sądem skuteczne oświadczenie o odrzuceniu spadku.

A co jeśli tego w ogóle nie zrobią, albo nie zrobią w terminie, o którym pisaliśmy na początku niniejszego wpisu? O tym będzie traktował jeden z kolejnych wpisów na naszym blogu…