POZBAWIENIE RODZICÓW ZARZĄDU MAJĄTKIEM ODZIEDZICZONYM PRZEZ DZIECKO

Chciałbyś sporządzić testament, w którym powołujesz do spadku małoletniego, a nie chcesz, aby majątkiem odziedziczonym przez dziecko zarządzali jego rodzice. Co w takim razie zrobić? Należy dokonać w testamencie odpowiedniego zastrzeżenia.

ZARZĄD MAJĄTKIEM DZIECKA

Standardowo jest tak, że zarząd majątkiem małoletniego dziecka sprawują jego rodzice. Dlatego też nie inaczej będzie z majątkiem odziedziczonym przez dziecko na podstawie testamentu. Oczywiście rodzice mają obowiązek zarządzać majątkiem dziecka z należytą starannością. Ale przecież często zdarza się, że jest z tą starannością, delikatnie mówiąc, różnie. Poza tym, nawet gdyby rodzice sprawowali ten zarząd zgodnie z zasadami, to przecież może istnieć konflikt pomiędzy potencjalnym spadkodawcą a rodzicami/rodzicem potencjalnego małoletniego spadkobiercy. Praktyka pokazuje, iż jest to poważnym argumentem przy podejmowaniu decyzji o treści testamentu. Np. po rozwodzie jeden z rodziców dziecka chciałby sporządzić testament i powołać dziecko do spadku. Nie chce jednak, aby zarządzał tym majątkiem drugi rodzic, były już małżonek. Albo dziadek chciałby w testamencie przekazać majątek wnukowi. I z jakiegoś powodu nie ufa jego rodzicom co stanowi dla niego przeszkodę w podjęciu decyzji.

ZASTRZEŻENIE W TESTAMENCIE

Odpowiedzią na wskazane wyżej rozterki może być regulacja art. 102 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która pozwala na wprowadzenie w testamencie (i w umowie darowizny) odpowiedniego zastrzeżenia. W jego treści należy zaznaczyć, że przedmioty przypadające dziecku z tytułu testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. Kto zatem będzie taki zarząd sprawował?

ZARZĄDCA I KURATOR

Wprowadzając odpowiednie zastrzeżenie w testamencie możemy samodzielnie wskazać osobę (określaną jako zarządca), która w miejsce rodziców powinna sprawować zarząd przedmiotami przypadającymi dziecku z tytułu testamentu. Jeżeli tego zabraknie zarząd tymi przedmiotami będzie sprawował kurator wyznaczony przez sąd opiekuńczy.

Funkcję zarządcy może sprawować dowolnie wybrana osoba. Może nią być krewny dziecka. W literaturze można spotkać się z poglądem, że może to być również jeden z rodziców dziecka, z pominięciem drugiego. Aby ustanowić zarządcę potrzebne jest orzeczenie sądu opiekuńczego, który bada, czy zostały zachowane wszystkie formalności. Sprawowanie zarządu przedmiotami przypadającymi dziecku z tytuły testamentu będzie podlegało nadzorowi sądu opiekuńczego. Dlatego też zarządca i kurator będą musieli uzyskać zgodę sądu praktycznie we wszystkich ważnych sprawach dotyczących majątku dziecka. Dopuszczalne jest również zwolnienie ich z obowiązków i zastąpienie przez inną osobę.

Chociaż prawo dopuszcza taką możliwość, to w praktyce powołanie zarządcy w testamencie zdarza się niezwykle rzadko. W naszej kancelarii spotkałem się z takim testamentem tylko raz. Sporządził go spadkodawca, który przed śmiercią przez wiele lat mieszkał w kraju, gdzie instytucja zarządcy spadku jest bardzo popularna i często stosowana. Być może fakt, że rozwiązanie to nie jest popularne wynika z tego, że po pierwsze mało kto o nim wie (szczerze mówiąc, nie spotkałem klienta, który nie byłby zdziwiony istnieniem takiej możliwości). Po drugie trzeba brać pod uwagę, że zarządcy lub kuratorowi może przysługiwać, ale nie musi – zwłaszcza wtedy, gdy nakład pracy jest niewielki i łączą ich z dzieckiem więzy pokrewieństwa – wynagrodzenie za pełnienie funkcji.