ZAPIS WINDYKACYJNY

CZYM JEST ZAPIS WINDYKACYJNY

W praktyce testament zazwyczaj wskazuje jednego bądź kilku spadkobierców. Jeżeli spadkodawca wskaże w testamencie kilku spadkobierców każdy składnik majątkowy wchodzący w skład spadku będzie stanowił współwłasność spadkobierców. Przejęcie na własność przez jednego ze spadkobierców konkretnego przedmiotu (prawa) będzie wymagało przeprowadzenia postępowania działowego. Zapis windykacyjny jest instytucją umożliwiającą spadkodawcy rozdysponowanie swojego majątku poprzez przekazanie konkretnych jego składników (lub zorganizowanej części tego majątku) konkretnym osobom, niekoniecznie będącymi spadkobiercami.

FORMA ZAPISU WINDYKACYJNEGO

Przechodząc do szczegółów spadkodawca może w testamencie postanowić, że oznaczona osoba nabywa konkretny przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że w istocie ta osoba będzie jedynym właścicielem przedmiotu wchodzącego do spadku bądź jedynym uprawnionym. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być rzecz oznaczona co do tożsamości (np. konkretna nieruchomość), zbywalne prawo majątkowe (np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego), przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub służebności (np. służebności mieszkania). Warunkiem skuteczności zapisu windykacyjnego jest umieszczenie go w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Zatem rozrządzenie konkretnym składnikiem majątkowym w testamencie zwykłym nie będzie miało charakteru zapisu windykacyjnego. Ponadto zapis windykacyjny będzie ważny tylko pod warunkiem, że przedmiot zapisu należał do spadkodawcy w chwili jego śmierci.

ZAPIS ZWYKŁY A ZAPIS WINDYKACYJNY

Porównując zapis zwykły i zapis windykacyjny należy zauważyć, że ten pierwszy rodzi jedynie obowiązek po stronie spadkobiercy do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. W przypadku zapisu windykacyjnego – skutek w postaci przejścia przedmiotu zapisu na rzecz zapisobiorcy następuje z chwilą otwarcia spadku. Ponadto zapis zwykły może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. W przypadku zapisu windykacyjnego zastrzeżenie warunku lub terminu uważa się za nie istniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. Nie mniej jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.

SKUTKI ZAPISU WINDYKACYJNEGO

Przedmiot zapisu windykacyjnego jest wyłączony ze spadku poza sytuacją, w której osoba wskazana przez testatora nie chce (odrzuca zapis windykacyjny) lub nie może (np. nie dożyje otwarcia spadku albo okaże się niegodna zapisu) być zapisobiorcą. Zapis windykacyjny będzie także uwzględniany przy obliczaniu zachowku. Osoba, której należy się zachowek, będzie więc mogła dochodzić od zapisobiorcy kwoty niezbędnej na uzupełnienie zachowku, jednakże tylko do wysokości jego wzbogacenia, czyli do wartości zapisu. Zapisobiorca może zwolnić się z tej odpowiedzialności, jeśli wyda uprawnionemu do zachowku przedmiot zapisu.